توضیح: متن زیر چکیده جلسه سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین مجید حیدری نیک است با عنوان «شرایط و زمینه های ظهور و انتظار کارآمد، وظایف منتظرین» که در جمع گروهی از جوانان در مؤسسه کتاب‌پردازان، ایراد شده است و همراه با فایل صوتی آن تقدیم می‌شود.
محور اول : تصویری از دوران غیبت از نگاه ائمه معصومین در قالب روایات :
1. پرسیدند کدام عمل در نزد خداوند محبوب ترین عمل است؟ معصوم فرمودند : انتظار فرج .
2. افضل عبادات مؤمن ، انتظار فرج است .
3. منتظر مانند کسی است که در خیمه ی امام زمان (عج) آماده و گوش به فرمان ایستاده باشد .
4. امام سجاد(ع) : کسی که در زمان غیبت ما ، ثابت قدم بر ولایت ما بماند ، خدا اجر و پاداش هزار شهید از شهدای بدر و احد را به او خواهد داد .
5. عمل منتظر ، مانند کسی است که در کنار رسول خدا (ص) ، بر فرق دشمن شمشیر می‌زند .
6. امام صادق : آیا می خواهید به شما معرفی کنم چیزهایی را که هیچ عملی قبول نیست ، مگر به آنها … یکی از آن موارد “انتظار قائم” است .
7. پیامبر اکرم (ص) : افضل اعمال امت من ، انتظار فرج است
محور دوم : مفهوم انتظار :
انتظار در لغت ؛ چشم به راهی ، امید به آینده و تأمل در امور معنی می گردد . که از این معانی لغوی سه برداشت حاصل می‌شود .
برداشت اول : اینکه کاری نکن و ساکت بنشین در کناری تا امامت بیاید و مشکلات را حل کند ، که این دیدگاه را ، شهید مطهری ” انتظار ویرانگر” تعبیر می کند .
برداشت دوم : میرفطروس در کتاب “حلاج” به تشیع حمله کرده و انتظار را مظهر احتراز معرفی کرده است. در این برداشت انتظار مخدر و افیونی است که جامعه را خواب کرده تا برای آمدن امامش صبر کند .
برداشت سوم: انتظار به معنی فعالیت و کوشش ، و همچنین زمینه سازی و تحرک برای ایجاد زمینه مبارزه‌ها می باشد که دو جنبه دارد :
الف) بال نفی : نفی بدی ها و زشتی ها و طاغوت .
ب) بال اثبات : تلاش و حرکت برای رسیدن به وضعیت مطلوب
با دلایلی می توانیم اثبات کنیم که برداشت سوم صحیح است :
- دلیل طولانی شدن غیبت به خاطر این است که ما باید کاری کنیم ، در غیر این صورت و اگر قرار بود خود حضرت همه مشکلات را از میان بردارند ، این همه انتظار معنایی نداشت .
- آیه 77 سوره یوسف، «یا بنیّ اذهبوا فتحسسوا من یوسف و اخیه و لا تیاسوا من روح الله…» و حدیثی که در ذیل آن از امیر المومنین آمده: «انتظروا الفرج و لاتیأسوا من روح الله» به علت یکی بودن قسمت دوم ، قسمت اول این دو جمله به هم مربوط می شود و آن این است که انتظار فرج با تحسس (که به معنی تحقیق و جستجو و جویا شدن چیزی، در حالت مثبت آن و نه جاسوسی است)، محقق می شود .
- در روایتی از میزان الحکمه آمده است : عده ای از مشرق زمین قیام می کنند و زمینه ی ظهور حضرت را فراهم می سازند.
- در روایتی دیگر معصوم می فرماید : هر کدام از شما باید برای خروج حضرت ، حتی به اندازه ی یک تیر آماده شوید .
بایسته های انتظار :
اولین و مهمترین اقدام ما برای ظهور این است که خلاء وجود امام زمان (عج) را در زندگیمان حس کنیم . احساس کمبودی که ما را به تشنگی برساند. در روایتی آمده است : اگر به اندازه گمشده ات دنبال امام می گشتی ، حتما او را می یافتی .
چه کنیم که تشنگی در ما بوجود آید :
عدم دلبستگی به دنیا و عدم اکتفا به آن. به تعبیر استاد صفائی : من بدون اکسیژن چند دقیقه و بدون آب چند ساعت زنده می مانم ؛ اما بدون ولی (امام زمان) نمی‌دانم چگونه زنده بمانم و زندگی کنم .
با مراجعه به این آیات و آیات مشابه در قرآن ، مشخص می شود که خلقت ما و جهان ، هدفمند است:
آیه 115 سوره مومنون : «آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریده ایم ، و بسوی ما باز نمی گردید؟»
آیه 27 سوره ص : «آسمان و زمین و آنچه را که میان آن دو هست بیهوده نیافریده ایم .»
جهان هدف دارد و آن قرب و رشد به سمت خداست. و این حرکت به سمت خدا قدم به قدم و پلکانی تا درجات بالااست ، پس باید صعود کنیم.»
طبق آیه 13 سوره جاثیه ، خدا همه چیز را در تسخیر انسان قرار داده است. “نظریه تسخیر” ، امکانات و عظمت انسان را بیان می کند .
در آیه 14 سوره مؤمنون خداوند در مورد خلقت انسان چنین فرموده : «تبارک الله احسن الخالقین». ما چقدر خود را کم بها گرفته ایم و ارزش خود را نادیده انگاشتیم.
از استعدادهایی نظیر تفکر و تعقل و … نیز مشخص می شود که ما راهی طولانی در پیش داریم .
از این نکات نتیجه می گیریم که : تشنگی با تغییر زاویه دید به دنیا و ماهیت وجودی خود ، به دست می آید و در نهایت جای خالی امام زمان (عج) در زندگی هویدا می شود
بررسی چگونگی هدایت انسان :
1. هدایت فطری: طبق آیه 55 سوره طه ، این هدایت جبری است و همه موجودات را در بر می گیرد ، قابل تبدیل و تغییر نیست و گرایش به کمال در ما ایجاد می کند .
2.هدایت تشریعی : با روشنگری همراه است و مسیر کمال را با مصادیق روشن نشان می دهد . همچنین این هدایت بشارت‌دهنده و بیم دهنده است . رسول اکرم می‌فرمایند: چیزی نیست که شما را به بهشت نزدیک و از جهنم دور سازد ، مگر اینکه من به شما گفته‌ام .
اعمال ما دارای بازتاب اند و بر همه چیز اثر می‌گذارند.
روایتی در مورد بازتاب اعمال : مسلمانی در بستر بیمارى افتاده بود. رسول اکرم (ص) بر بالین او حاضر شدند. وى در حال بى هوشى بود. رسول خدا فرمود: اى فرشته مرگ این شخص را آزاد بگذار تا از او سؤال کنم. ناگاه مرد به هوش آمد. پیامبر (ص) فرمود: چه مى بینى ؟ مرد گفت: سفیدى بسیار و سیاهى بسیار مى بینم . پیامبر فرمود: کدام یک از آن دو، به تو نزدیکتر هستند؟
گفت: سیاهی به من نزدیکتر است. حضرت فرمود؛ بگو: «الهم اغفر لى الکثیر من معاصیک و اقبل منى الیسیر من طاعتک» ؛ خدایا گناهان بسیارم را ببخش و طاعت اندکم را بپذیر! مرد این دعا را خواند و بى هوش شد. پیامبر دوباره به فرشته فرمود: ساعتى بر او آسان بگیر! تا از او پرسش کنم.
در این وقت مرد به هوش آمد. پیامبر فرمود: چه مى بینى ؟ مرد گفت: سیاهی بسیار و سفیدی بسیار مى‌بینم. پیامبر فرمود: کدام یک از آنها به تو نزدیکتر است؟ گفت: سفیدی نزدیکتر است. پیامبر(ص) به حاضران فرمود: «خداوند این رفیق شما را بخشید.»
امام صادق علیه السلام پس از نقل این داستان مى‌فرماید: وقتى به بالین فردى که در حال جان دادن است رفتید، این دعا (دعاى ذکر شده) را به او بگویید و تلقین کنید.
روایتی در مورد جایگاه هدایت و پذیرش ولایت : هنگامى که انسانی مؤمن فوت مى شود، شش صورت با او وارد قبر مى شوند که یکى از آن شش صورت بسیار زیبا و از دیگر صورتها نیکوتر و با شکوهتر و خوشبوتر و نظیف تر مى باشد. یکى از آن صورتها طرف راست ، و دیگرى طرف چپ ، و دیگرى پیش رو و دیگرى پشت سر او ، و دیگرى نزد پاى او قرار مى گیرند . و آن صورتى که از همه نیکوتر است بالاى سر او قرار مى گیرد ، آنگاه اگر از طرف راست او عذابى متوجه آن شود آن صورت طرف راست آن عذاب را رد مى کند و همچنین اطراف دیگر این انسان با ایمان که در قبر گذارده شده است ؛ آنگاه آن صورتى که از همه بهتر و نیکوتر است مى گوید : شما که هستید ؟ خداى به شما جزاى خیر دهد ، آن که در طرف راست است مى گوید : من نماز هستم ، و آن که طرف چپ قرار دارد مى گوید : من زکات مى باشم ، و آن که روبروى او است مى گوید : من روزه ام ، و آن که پشت سر اوست مى گوید : من حج و عمره ام ، و آن که پائین پاى اوست مى گوید : من احسان و نیکویى به برادر دینى مى باشم ، آنگاه همه آنها به آن که از همه نیکوتر است مى گویند : تو که هستى که از همه ما نیکوتر ، زیباتر و خوشبوتر مى باشى؟ مى گوید : من ولایت آل محمّد (ع) مى باشم ، صلوات خداى تعالى بر تمام آن بزرگواران باد.
3) هدایت تکوینی: که به آن علم الکتاب می گویند. ائمه اطهار از این هدایت برخوردارند. ولی افراد دیگر هم تا حدی می‌توانند به آن برسند. در حدیثی از امام باقر و امام عسکرى (ع) آمده است که اسم اعظم از 73 حرف ترکیب یافته و آصف (رجوع شود به داستان آصف بن برخیا و آوردن تخت بلقیس) یک حرف از آنها را مى دانست که چون به آن تکلم کرد، دریک چشم به هم زدن تخت بلقیس در دسترس قرار گرفت و 72 حرف نزد امامان علیهم السلام و علم یک حرف ، نزد خداوند ثابت است.
وظایف منتظران :
1. ایجاد تشنگی : که همانطور که ذکر شد با تغییر نوع نگاه و خودباوری و درک عظمت انسان میسر می شود .
2. با توجه به جنگ فرهنگی که با آن مواجهیم ، منتظر وظیفه دارد بنیان های فکری خود را تقویت کرده و شبهات را برطرف نماید و در نهایت به احیای امر بپردازد .
امام رضا فرمود: رحمت خدا بر کسى باد که امر ما را زنده نماید، سؤال شد: چگونه؟ حضرت پاسخ داد: علوم ما را فرا گیرد و به دیگران بیاموزد.
3. تقویت روحی و آمادگی روحی : اینکه ظرفیت خود را افزایش دهیم. راهکار های تقویت روحیه عبارتند از: تقوی ، نماز شب ، تلاوت قرآن ، واقعیت دنیا را دیدن که به تعبیر استاد صفایی واقعیت دنیا از این سه خارج نیست : کلاس، کوره و راه .
4. اصلاح خود و جامعه : در این باره معصوم می فرماید : «مسلمان کسی است که مردم از دست و زبانش در امان باشند» و همچنین می فرمایند : «اگر کسی صبح کند و به فکر مسلمانان دیگر نباشد، مسلمان نیست.»
